Met creativiteit corona te lijf

Eén van de mooie neveneffecten van corona is dat het heeft aangezet tot grote en kleine vormen van creativiteit. Mensen zoeken ingenieuze manieren om te ontsnappen aan de verveling die wekenlang gedwongen thuis zitten met zich meebrengt, bedrijven vinden nieuwe distributiekanalen om hun waren aan de markt te brengen of gaan, haast van de ene dag op de andere, goederen en diensten produceren die corona-bestendig zijn.

Het kijkt erop dat een crisis en de bijhorende beperkende maatregelen een ideale stimulans zijn voor creativiteit en innovatie. 

Daar is natuurlijk onderzoek naar gedaan.

In 2006 bijvoorbeeld werden kinderen van een peuterschool in de Verenigde Staten in twee groepen verdeeld. De ene groep kreeg een grenzeloos speelterrein zonder ruimtelijke beperking, de andere groep kreeg ook een grote ruime om te spelen maar die was afgesloten met een hek. Het resultaat kan je raden.  De kinderen met het hek waren veel ondernemender, liepen verder weg van hun juf en speelden veel meer met elkaar. De kinderen die geen begrenzing kregen opgelegd waren voorzichtiger, bleven in het zicht van hun juf en speelden meer op zichzelf.

Het hek zorgde voor veiligheid en tegelijk voor beperking.  Andere onderzoeken bevestigen dat net die twee elementen vormen de basis voor creativiteit en innovatie.

Het nut van schaarste

Als je op youtube “frugal innovation” ingeeft als zoekterm, krijg je een massa filmpjes te zien die tonen hoe schaarste leidt tot innovaties. Het zijn voorbeelden van een andere manier van denken waarin zuinigheid, het vermijden van verspilling, duurzaamheid en spaarzaamheid centraal staan. Met deze sobere innovatie wordt in een aantal landen de  armoe bestreden en de duurzaamheid vergroot.

Schaarste verplicht ons om efficiënter te denken. Op  een gegeven moment verlaten we dan, noodgewongen, de bekende paden en slaan we ongekende wegen in, op zoek naar nieuwe oplossingen. Of je dat nu doet om het gebrek aan sociaal contact te doorbreken, een stilgevallen omzet op te krikken of een verdwenen publiek aan te spreken, de aanzet tot anders denken komt steeds door het wegvallen van iets waar je op dacht te kunnen rekenen.

Als je dit te ver doortrekt krijg je natuurlijk een perfect excuus om de vinger op de knip te houden of om allerlei beperkende regeltjes in te voeren. Je moet het voorbeeld hierboven wel helemaal lezen. Daar staat duidelijk in dat de kinderen achter het hek een ‘grote’ ruimte kregen om te spelen.

Beperkingen mogen dan misschien tot creatieve oplossingen leiden, als je vrijheid té veel inperkt dood je elk initiatief. Hoe meer regels je opligt, hoe minder mensen zelf nog nadenken. Ook daar hebben we in deze corona-periode voorbeelden van gezien. En op creativiteit waarmee de regels werden omzeild zaten we evenmin te wachten.

Het belang van veiligheid

Dat kan op het eerste gezicht vreemd lijken. Innoveren betekent immers "‘risico’s nemen" ?

Als je niet uit je veilige comfort zone durft te komen kan je onmogelijk creatief zijn ?

Dat is waar en toch wringt bij vele bedrijven daar het schoentje.

Hoeveel risico’s mag je in een organisatie nemen ? Hoeveel nieuwe ideeën mag je proberen uit te voeren zonder dat succes op voorhand gegarandeerd is ?

Veiligheid moet je interpreteren als het recht om je te vergissen. In een omgeving waar je je veilig voelt om fouten te maken of om iets uit te testen zonder te weten waar je zal uitkomen wordt de kans dat je creatief uit de hoek komt een stuk groter.

Bij een nieuwe pandemie hebben zelfs experts niet altijd een antwoord op de vele vragen die zich stellen. Ze moeten zelfs op eerdere uitspraken terug komen. Veiligheid wil zeggen dat ze dat mogen, zonder meteen met de vinger te worden gewezen. De voorbije weken hebben laten zien dat dit niet altijd even eenvoudig is.

Mogen spelen

De kinderen in de twee groepen mochten vrij spelen. Spelen helpt creativiteit vooruit op drie manieren. Al spelend leren we ons zelf beter kennen, het helpt om dingen en mensen rond ons beter te zien en het prikkelt om dingen op een andere,  onverwachte manier aan te pakken.

Spelen is goed tegen stress. Het leert je om soepel om te gaan met onverwachte situaties en nieuwe eisen. Het laat je ondervinden dat het niet zo erg is als er iets fout loopt. Wie speelt moet snel beslissingen kunnen nemen en strategisch vooruit kunnen denken.

“Willen winnen” is het enige spelelement dat haast alle bedrijven hebben overgenomen. Als ze nu ook nog “plezier beleven” en “experimenteren” zouden bevorderen staan we al een hele stap verder.

Lessen voor morgen

Soms horen wij organisaties klagen dat hun medewerkers best wat creatiever voor de dag zouden mogen komen.

Je kan hen moeilijk voorstellen om zodanig veel beperkingen aan die medewerkers op te leggen dat zij wel creatief uit de hoek moèten komen. In plaats van dat soort gedwongen creativiteit hopen organisaties dat hun medewerkers spontaan vernieuwende initiatieven aandragen en de eerste voorwaarde om dat te  te bevorderen is “veiligheid”. Geef je medewerkers vertrouwen, geef hen vrijheid en zorg voor werkplezier.

Koester de “spelende mens” in je organisatie want daarvan mag het meeste creativiteit verwachten.

Creativiteit leidt tot innovatie als de ideeën die eruit voortkomen in de praktijk kunnen worden uitgevoerd. Dat kan je simpel vertalen als : eerst moet je “out of the box” denken maar daarna moet je het weer ‘in the box” zien te krijgen. Dat is geen gemakkelijke evenwichtsoefening, zeker als je de “in the box, in the box”-denkers te vlug laat roepen dat is onmogelijk is.

De tweede voorwaarde is daarom “een goed kader”. Een goed kader is zoals een goed spel. Het mag niet te moeilijk zijn (dit leidt tot frustratie, opgeven) maar ook niet te gemakkelijk (je verliest dan snel je interesse of je blijft op een bepaald niveau hangen). Bovendien moet je plezier vinden in de opdracht  (welbevinden) waardoor je opgaat in je werk (betrokkenheid) en moet er genoeg variatie zijn om het vol te houden of opnieuw te willen doen.

New York gebruikt een tekening van de Bruggeling Klaas Verplancke om zijn inwoners de regels van social distancing te laten respecteren. Creativiteit is immers grenzeloos.  Je kan op jezelf creatief zijn, maar voor innovatie heb je ook samenwerking nodig. Dat is niet hetzelfde als het soort samenhorigheid waarin geen plaats is voor andersdenkers. Integendeel, discussie en gedachtenwisseling leiden net tot nieuwe ideeën waar anderen dan weer op verder kunnen bouwen. En het is leuker dan in je eentje zitten te spelen.

Na de pandemie zal een lange periode van wederopbouw volgen. Die zal veel innovatie en creativiteit vergen maar we kunnen dat, zelfs spelenderwijs. Vooral spelenderwijs.

Reacties

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.